سرمایه گذاری در اقتصاد شهری
الهام فریدوند – کارشناس دفتر امور شهری و شوراها
چکیده
توسعه فعالیت های اقتصادی در مناطق مختلف شهری یک کشور، منجر به کمبود منابع سرمایه گذاری گردیده است لذا ضرورت مطالعه دقیق در اختصاص منابع مالی به طرح ها و پروژه های مختلف شهری را بیش از پیش نمایان ساخته است. از این جهت بررسی روش های سرمایه گذاری در طرح ها و پروژه های مختلف شهری اجرا شده در کشور های مختلف تا حد زیادی در تامین مالی پروژه های شهری کشور مفید واقع شود.در شرایط فعلی منبع تأمین درآمد شهرداریها در راستای انجام خدمات عمومی، عوارض و بهای خدمات کافی نبوده و در آینده در صورت عدم اتخاذ تدابیر جدی برای توسعه منابع درآمدی، شهرداریها با مشکل موا جه خواهند شد. با بررسی الگوهای تجربه شده و نحوه فعالیت و تأمین اعتبار و ارائه خدمات شهرداریها به نظر میرسد که این نهاد باید شیوه های جدید و نوین جذب اعتبارات و توسعه خدمات را مورد استفاده قرار دهند. یکی از مهمترین این شیوه ها جذب و حمایت از سرمایه گذاری اعم از داخلی و خارجی در امور خدماتی و عمرانی شهرها میباشد. امروزه جای هیچگونه تردیدی نیست که استفاده از منابع سرمایه گذاری بخش خصوصی و سرمایه گذاران اعم از داخلی و خارجی یکی از اصلیترین راهکارهای توسعه و پیشرفت اقتصاد شهرهاست، چرا که نمیتوان به راهکارهای سنتی و کلاسیک تأمین منابع برای پاسخگویی به نیازهای رو به تزاید خدمات عمومی در شهرها وابسته بود.
در این مسیر، سرمایه گذاری شهر ی در جهت نیل به شکوفایی و رونق اقتصادی و اشتغالزایی در شهر ها ابتدا به بررسی مفاهیم سرمایه و سرمایه گذاری در اقتصاد و اقتصاد شهری و سپس به شناسایی فرصتها و موانع سرمایه گذاری در شهرها برای جلب مشارکت بخش خصوصی در این خصوص پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: سرمایه گذاری ، اقتصاد شهری، شهرداریها
مقدمه
نگرش شهرداریهای کشور که برگرفته از قانون شهرداریهاست بر نظام درآمد و هزینه پایه ریزی شده است. این قـانون منابع اصلی درآمد را از راه وصول عوارض و بهای خدمات شهری و موضوعات مرتبط با آن میبیند. ایـن نگـرش کـه در زمان وضع قانون شهرداریها مترقی بود، به تدریج و با ورود پارامترهـای جدیـد در عرصـه اقتصـاد و مـدیریت شـهری و پیچیدگی عوامل و عناصر سازند ه آن کارایی خود را به عنوان بخش اصلی درآمد شهرداری از دسـت داده اسـت. در ایـن زمینه، وابستگی شهرداری و شهر به منابع درآمدی که بسیار تحت تأثیر دوره های رونق و رکـود اقتصـادی اسـت، باعـث شده که شهرداریها در هدف گذاری، برنامه ریزی و اجرای اقدامات در حوزه های مختلف فاقد قدرت تصمیمگیری باشند و به شدت متأثر از بازار و عوامل آن اقدام کنند. به طوری که در برخی شرایط حتی قادر به پرداخت هزینه هـای جـاری خـود نبوده و حقوق پرسنل خود را با تأخیرهای طولانی پرداخت کنند. مشکلات اقتصادی ناشی از عـدم تولیـد درآمـد در چنـد سال اخیر مانند رکود قیمت زمین و کاهش ساخت وساز در محدود ه شهرها به همراه کاهش نقدینگی، یکـی از دوره هـای سخت فعالیت برای شهرداریهای کشور است.
با توسعه شهر نشینی ارائة خدمات اصلی شهر به جمعیت روزافزون کلانشهر یکی از آزمونهای معقول برای سنجش کارایی مدیریت کلانشهری است (Shabbir, G & Ward,2000 )،درعین حال ، یکی ، از دیدیگاه های اساسی مدیران شهری انجام پروژه های شهری است ، اما متأسفانه به دلایل گوناگونی، اجرای پروژه ها برمبنای زمانبندی و سرعت قابل قبول، همواره دچار چالش های جد ی بوده و از آنچه که پیش بینی شده است، زمانی بسیار طونی تر هزینة انجام آن میگردد. یکی از مهمترین دلایل آن را میتوان عدم تأمین مالی و وجود جریان مناسب نقدینگی در پروژه نام برد؛ به ویژه در پروژه های شهری، به دلیل ویژگیهای ذاتی شهرداری که مدیریت درآمد و هزینه، توأمان باید انجام گیرد، این موضوع خود را بیشتر نشان میدهد. ازاین رو توجه به سازوکارهای تأمین مالی پروژه های شهری، به واسطة ویژگی های حاکم بر آن اهمیت فراوانی دارد. از سوی دیگر، متأسفانه با وجود ظرفیت های نهفته در این پروژه ها ، عنصر مشارکت جایگاه خود را نیافته و فرض بر این است که بی شک منابع مالی پروژه باید به دست کارفرما )مدیریت شهری( تأمین گردد. بدینسان، بررسی جایگاه مشارکت در انجام پروژه ها و شیوة تحق آن، افزون بر فزونی جایگاه این عنصر مهم در فرایندهای شهری، خواهد توانست پاسخی درخور برای چالش تأمین مالی پروژه های شهری بیابد (رسولی منش ،1391).
بنابراین دستیابی به اهداف توسعة شهری و تأمین خدمات موردنیاز شهروندان، نیاز به مشارکت سرمایه گذاران با شهرداری را طلب میکند.
